T24 Dış Haberler
Gazze’de 10 aydır devam eden savaşın sona erdirilmesi için yürütülen milletlerarası arabuluculu müzakereler, son periyotta İsrail ordusu tarafından denetim edilen iki tampon bölgeyle ilgili Tel Aviv talepleri etrafında ağırlaştı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ateşkes muahedesine varılmasının kuralı olarak Philadelphi ve Netzarim koridorlarından çekilmeyeceklerini açıkladı.
Mısır ile Gazze ortasında bir tampon bölge olan Philadelphi Koridoru, kırk yılı aşkın bir müddettir varlığını sürdürüyor ve Kahire ile İsrail ortasındaki iki ikili muahede temelinde korunuyor. Netzarim Koridoru ise Gazze’nin ortasından geçiyor ve geçtiğimiz aylarda İsrail güçleri tarafından Filistinlileri izlemek için oluşturuldu.
Filistinli kümeler, İsrail’in iki koridorda da askeri varlık bulundurma taleplerini kesin bir lisanla reddediyor ve Netanyahu’nun bu talepleri müzakereleri sonuçsuz bırakmak için eklediğine inanıyor.
TIKLAYIN | Hamas’tan Türkiye’yle ateşkes teması: ABD’nin çizdiği pembe tablo gerçeği yansıtmıyor, İsrail masaya birçok yeni talep getirdi
Philadelphi Koridoru nedir?
Philadelphi Koridoru, Mısır ve Gazze ortasındaki sonun tamamı boyunca uzanan 14 kilometre uzunluğunda, 100 metre genişliğinde askerden arındırılmış bir tampon bölge. Akdeniz’den Gazze, Mısır ve İsrail’in buluşma noktası olan Kerem Şalom hudut kapısına kadar uzanıyor.
İlk olarak 1979’da Mısır ve İsrail ortasında imzalanan barış muahedesi çerçevesinde oluşturulmuş ve İsrail ordusunun askerden arındırılmış bölge için kullandığı kod isminden esinlenilerek isimlendirilmişti. Mısırlılar bu bölgeyi, ismini 1187’de Kudüs’te Haçlıları hezimete uğratan Eyyubi hanedanının kurucusundan alan Selahaddin koridoru olarak isimlendiriyor.
Bu koridor Mısır ile Gazze ortasındaki tek geçiş noktası olan Refah Hudut Kapısı’nı da içeriyor.
1979 mutabakatı uyarınca İsrail’in koridorda dört piyade taburundan, askeri tesislerinden ve saha tahkimatlarından oluşan sonlu silahlı kuvvetler ile Birleşmiş Milletler (BM) gözlemcileri konuşlandırmasına müsaade verilmişti.
Tank, top ya da uçaksavar füzelerinin konuşlandırılmasına müsaade verilmedi. Bu İsrail güçlerinin belirtilen gayesi ise Mısır üzerinden Gazze’ye silah girişini engellemekti.
Mısır ordusu askerleri 19 Mart 2007 tarihinde Philadelphi koridorunda devriye geziyor
İsrail tampon bölgeyi ne vakit terk etti?
İsrail, 2005 yılında “ayrılma planı” çerçevesinde silahlı kuvvetlerini Philadelphi Koridoru da dahil olmak üzere Gazze’den çekti. Ayrıyeten 25 yasadışı yerleşimde yaşayan 9 bin İsrailli yerleşim de geri çekildi. Koridor daha sonra Mısır ve Filistin İdaresi’nin denetimi altına girdi. Filistin İdaresi tampon bölgenin Gazze tarafını denetim ediyordu.
Mısır ile İsrail ortasında 2005 yılında imzalanan ve Philadelphi Muahedesi olarak bilinen mutabakat uyarınca Mısır’ın terörle gayret ve askeri olmayan hedeflerle koridorda devriye gezmek üzere 750 hudut muhafızı görevlendirmesine müsaade verilecekti. Buna kaçakçılığın ve sızmaların önlenmesi de dahildi.
İki yıl sonra Hamas, Gazze Şeridi’nin denetimini büsbütün ele geçirerek Filistin İdaresi’nin tampon bölgedeki ortak idaresine son verdi. O tarihten bu yana İsrail, Gazze Şeridi’ne kara, hava ve deniz ablukası uyguluyor.
Philadelphi Koridoru’nun bir modülü olan Refah geçidi bu müddet zarfında Mısır güçleri tarafından aralıklı olarak açıldı.
Bu nedenle 2007’den sonra Gazze ile Mısır’ın Sina bölgesi ortasında hem mal ve silah kaçakçılığı hem de aile birleşmeleri için inşa edilen tüneller çoğaldı.
Mısırlı yetkililer güvenlik dertlerini münasebet göstererek 2011-2015 yılları ortasında Sina ve Gazze’yi birbirine bağlayan bu tünellerden 2 binden fazlasını imha etti.
10 aydır devam eden Gazze savaşı sırasında koridora oldu?
Refah Hudut Kapısı, kuşatma altındaki bölgeye İsrail denetiminde olmayan tek giriş ve çıkış noktasıydı lakin bu durum, bu yılın başlarında değişti.
Ocak ayında, İsrail’in Gazze’ye açtığı savaştan üç ay sonra Netanyahu İsrail’in tampon bölgeyi tekrar işgal etmeyi hedeflediğini ilan etti. Netanyahu, “Philadelphi Koridoru bizim elimizde olmalı” demişti.
Mısır ise bu türlü bir hareketin iki ülke ortasındaki 1979 tarihli muahedeyi ihlal edeceğini belirterek karşılık verdi.
Aylarca Gazze’nin güneyindeki Refah’a kara operasyonu düzenlemekle tehdit eden İsrail, 7 Mayıs’ta Refah hudut kapısının Filistin tarafındaki denetimini ele geçirdi. Günler sonra Philadelphia Koridoru’nun Filistin tarafını da ele geçirerek 2005’ten bu yana tampon bölgedeki birinci İsrail askeri varlığını oluşturmuş oldu.
İsrailli yetkililer mayıs ayı sonunda koridoru ele geçirdikten sonra 20 tünel ve tünellere 82 erişim noktası bulduklarını açıkladı.
Netzarim Koridoru nedir?
İsrail’in ateşkes görüşmelerinde kaide olarak sunduğu bir öbür stratejik bölge ise Netzarim Koridoru. Koridor kuzey ve güney Gazze’yi birbirinden ayıran 6 kilometrelik bir kara kesimi.
Mevcut savaş sırasında İsrail ordusu tarafından oluşturuldu. İsrail’in Gazze Kenti ile olan sonundan Akdeniz’e kadar uzanıyor.
Bu çizgi, ismini, İsrail’in 2005’teki çekilmesinden evvel Gazze Şeridi’nde var olan yasadışı İsrail yerleşimlerinden biri olan Netzarim’den alıyor.
Bu isim, 7 Ekim’den bu yana çok sağcı İsrailli bakanların sık sık davette bulunduğu üzere Gazze Şeridi’nde yasadışı yerleşimlerin tekrar kurulmasına bir işaret olarak da algılanıyor.
Netzarim güzergahı askeri üslerden oluşuyor ve İsrail güçleri tarafından Filistinlilerin kuzey ve güney Gazze ortasındaki hareketlerini izlemek ve denetim etmek için kullanılıyor. Ayrıyeten askeri operasyonlar düzenlemek için de kullanılıyor.
Analistler, İsrail’in yeni oluşturulan koridoru denetim etmesinin, tüm bölgeyi işgal etmek zorunda kalmadan, savaşın ötesinde Gazze’deki hayatı kalıcı olarak dönüştürme teşebbüsü olduğunu söylüyor.
İsrail görüşmeler sırasında koridorlar hakkında ne söyledi?
İsrail Başbakanı Netanyahu, İsrail’in her iki koridorun yanı sıra Refah geçişinin de askeri denetimini elinde tutacağına kelam verdi ve bu taleplerini ateşkes müzakerelerine ekledi. Başbakan, “İsrail, üzerindeki muazzam baskıya karşın hiçbir şartta Philadelphi koridorunu ve Netzarim eksenini terk etmeyecektir” dedi.
Bu hafta da İsrailli müzakerecilerin Netanyahu’ya, Philadelphi Koridoru’ndaki varlığını sürdürme ısrarının ateşkes mutabakatının önündeki esas pürüz olduğunu bildirdikleri tabir edildi.
İsrail’in sunduğu bu koşullar, ABD Başkanı Joe Biden‘ın 31 Mayıs’ta yaptığı bir konuşmada onayladığı ateşkes teklifinde ve bunu izleyen 10 Haziran tarihli BM Güvenlik Kurulu kararında yer almadı.
Hem Güvenlik Kurulu kararı hem de Biden tarafından onaylanan plan, İsrail güçlerinin Gazze’den büsbütün çekilmesini sağlayacak müzakerelerden kelam ediyordu.
İsrail ise Philadelphi ve Netzarim koridorlarına ait yeni taleplerini, Biden tarafından onaylanan daha evvelki teklife “açıklık getirme” olarak nitelendirdi.
Hamas ve Mısır nasıl reaksiyon verdi?
Hamas’ın siyasi ofis üyesi Basem Naim, Middle East Eye’a yaptığı açıklamada, militan kümenin Güvenlik Kurulu kararını memnuniyetle karşıladığını ve temmuz başında “derhal uygulamaya hazır olduğu teyit ettiğini” söyledi.
İsrail Başbakanı Netanyahu’nun ise “daha fazla katliam ve cinayet” ve iki koridordan ve Refah geçişinden çekilmemek, Gazze’nin kuzeyine dönen yerinden edilmiş Filistinlileri denetlemek ve başka değişikliklerin yanı sıra üzerinde mutabık kalınan esir takası mutabakatının kurallarını değiştirmek üzere “yeni şartlarla” karşılık verdiğini söyledi.
Naim, “ABD idaresi ve memleketler arası toplum bu pervasızlığa bir son vermeli ve Netanyahu ile faşist hükümetine saldırganlığı durdurmaları ve ateşkes mutabakatını imzalamaları için baskı yapmalıdır” dedi.
Bu hafta başında Mısırlı üç üst seviye kaynak, Mısır ve İsrail’in Philadelphi Koridoru boyunca İsrail güvenlik varlığına müsaade verecek bir mutabakata vardığını söyledi. Kaynaklara nazaran seçeneklerden biri İsrail’in alanda asker bulundurmaya devam etmesi. Öbür seçenek ise askerlerin yerine bir yeraltı bariyeri, elektronik izleme ekipmanları ve orta sıra devriyeler gerçekleştirmek.